Post by Azimuth (konstantinos) on Apr 22, 2024 9:49:06 GMT 2
Παραθέτω ένα πολύ ωραίο άρθρο που βρήκα στο web για υπνόσακους (sleeping bags), μιας και τόσο στο τελευταίο challenge όσο και στην εκδρομή των 3ων λιμνών, διαπίστωσα ότι αρκετοί φίλοι ασχολούνται με τη διαβίωση στη φύση.
Ο υπνόσακος (sleeping bag) επιτρέπει σε ταξιδιώτες και κατασκηνωτές να κοιμηθούν ζεστά σε εξωτερικούς χώρους όπου η θερμοκρασία είναι χαμηλή. Είναι το φορητό μας πάπλωμα ή κουβέρτα, κατάλληλα σχεδιασμένο έτσι ώστε να αντέχει στις εξωτερικές συνθήκες της υπαίθρου. Η επιλογή του κατάλληλου υπνόσακου παίζει σημαντικό ρόλο στην άνεση και την ασφάλεια και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Είναι ένα από τα πιο βασικά είδη camping μαζί με τη σκηνή και το υπόστρωμα. Αν επομένως σκέφτεστε "τι υπνόσακο να πάρω;" για την επόμενη διανυκτέρευση σας στην ύπαιθρο, τότε ο παρακάτω οδηγός μπορεί να σας φανεί χρήσιμος.
Στο άρθρο αυτό θα αναφέρουμε τους διάφορους τύπους υπνόσακων και τα κυριότερα τεχνικά χαρακτηριστικά τους, αναλύοντας ταυτόχρονα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του καθενός. Έτσι, θα είστε σε θέση να επιλέξετε τον υπνόσακο που σας ταιριάζει.
1. Μεγέθη Υπνόσακων
Υπάρχουν 3 βασικά είδη υπνόσακων (δεν θα αναφερθούμε στους παιδικούς υπνόσακους που αποτελούν ξεχωριστή κατηγορία).
1.1 Μονοί υπνόσακοι (1 ατόμου) Οι μονοί υπνόσακοι έχουν πλάτος που κυμαίνεται από 75 έως 90 cm. Η διάσταση αυτή είναι κατάλληλη για τους περισσότερους ανθρώπους. Είναι οι πιο συνηθισμένοι υπνόσακοι με πληθώρα μοντέλων. Αρκετοί κατασκευαστές υπνόσακων προσφέρουν πλέον τη δυνατότητα ένωσης 2 υπνόσακων μεταξύ τους σε έναν μεγαλύτερο.
1.2 Ημίδιπλοι υπνόσακοι (1 ατόμου) Οι ημίδιπλοι υπνόσακοι έχουν πλάτος που κυμαίνεται από 90 έως 120 cm. Η διάσταση αυτή βολεύει ιδιαίτερα όσους θέλουν λίγη παραπάνω άνεση, άτομα με παραπάνω κιλά ή άτομα που χρειάζεται να κοιμηθούν ή να ξαποστάσουν λίγο χωρίς να αφαιρέσουν τον εξοπλισμό τους (κυνηγοί, στρατιωτικοί).
1.3 Διπλοί υπνόσακοι (2 ατόμων) Οι διπλοί υπνόσακοι έχουν πλάτος που κυμαίνεται από 150 έως 180 cm και είναι σχεδιασμένοι για να χωράνε 2 άτομα. Είναι βολικοί για ενήλικες αφού δεν χρειάζεται να κουβαλάνε δύο υπνόσακους, αλλά μόνο έναν. Είναι επίσης κατάλληλοι για να κοιμηθεί ένας γονιός με το παιδί του.
2. Σχήματα Υπνόσακων
Υπάρχουν 2 βασικά σχήματα υπνόσακων.
2.1 Ορθογώνιοι υπνόσακοι Οι ορθογώνιοι υπνόσακοι έχουν το ίδιο πλάτος σε όλο τους το μήκος. Είναι το πιο συνηθισμένο σχήμα επειδή είναι το πιο άνετο και επειδή είναι κατάλληλο για τις περισσότερες περιπτώσεις. Οι ορθογώνιοι υπνόσακοι είναι κατάλληλοι για την κατασκήνωση, για εκδρομές με το αυτοκίνητο και όπου αλλού το βάρος και ο όγκος δεν παίζουν ιδιαίτερο ρόλο. Έχουν το μεγάλο πλεονέκτημα ότι μπορεί να ανοίξουν εντελώς και να χρησιμοποιηθούν ως κουβέρτα. Οι ορθογώνιοι υπνόσακοι είναι περισσότερο προσανατολισμένοι στο να προσφέρουν άνεση: μερικοί έχουν ακόμα και ενσωματωμένα μαξιλάρια.
2.2 Υπνόσακοι Μούμια Οι υπνόσακοι σε σχήμα μούμιας είναι πιο στενοί στην περιοχή των ποδιών. Αγκαλιάζουν περισσότερο το σώμα αφήνοντας μικρότερα κενά μεταξύ του σώματος και του υπνόσακου. Επειδή τα κενά αέρος είναι μικρότερα, ο αέρας μέσα στον υπνόσακο ζεσταίνεται πιο γρήγορα και οι απώλειες θερμότητας είναι μικρότερες. Οι υπνόσακοι σε σχήμα μούμιας έχουν τον καλύτερο λόγο θερμικής απόδοσης προς βάρος.
Επιπλέον, είναι πιο ελαφρείς από τους αντίστοιχους ορθογώνιους ακριβώς επειδή έχουν λιγότερο υλικό στην περιοχή των ποδιών. Αυτό τους καθιστά καταλληλότερους για πεζοπορία, ορειβασία και γενικά σε όλες τις περιπτώσεις όπου χρειάζεται να κουβαλήσετε σε σακίδιο τον υπνόσακο σας μέχρι το σημείο διανυκτέρευσης. Είναι κατάλληλοι ακόμα και για τις πιο ακραίες θερμοκρασίες.
3. Θερμοκρασιακό Εύρος Υπνόσακων
Ο κάθε υπνόσακος είναι μελετημένος να προσφέρει άνεση και ζεστασιά σε ένα συγκεκριμένο θερμοκρασιακό εύρος. Για παράδειγμα, οι καλοκαιρινοί υπνόσακοι δε μπορούν να προσφέρουν ικανοποιητική ζεστασιά σε θερμοκρασίες κάτω του μηδενός.
Έως και πριν λίγα χρόνια ο κάθε υπνόσακος χαρακτηριζόταν μόνο από μια ελάχιστη θερμοκρασία. Αυτή ήταν η ελάχιστη θερμοκρασία περιβάλλοντος στην οποία μπορούσε να κοιμηθεί κάποιος στον συγκεκριμένο υπνόσακο. Για παράδειγμα, έλεγε κάποιος: "αυτός ο υπνόσακος είναι μέχρι -2°C", εννοώντας ότι μπορεί κάποιος να κοιμηθεί σε αυτόν όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος (του αέρα δηλαδή) είναι μέχρι -2°C, όχι χαμηλότερα.
Όμως κάθε άνθρωπος αντέχει σε διαφορετικές θερμοκρασίες. Οι γυναίκες, για παράδειγμα, χρειάζονται λίγη παραπάνω ζέστη για να κοιμηθούν άνετα. Με βάση τέτοιου είδους παρατηρήσεις δημιουργήθηκε το πρότυπο EN-13537 με σκοπό να τυποποιήσει και να εγγυηθεί την καταλληλότητα κάθε υπνόσακου σε συγκεκριμένες θερμοκρασιακές συνθήκες.
Το πρότυπο ΕΝ-13537 ορίζει 4 διαφορετικά θερμοκρασιακά όρια για τους υπνόσακους. Κατά τη διάρκεια των τεστ του προτύπου, θεωρείται ότι ο χρήστης φοράει εσώρουχα και ότι ο υπνόσακος βρίσκεται πάνω σε μονωτικό υπόστρωμα πάχους 2,5 cm. Επίσης ως άντρας ορίζεται άντρας 25 χρονών, ύψους 1,73 m και βάρους 73 kg, ενώ ως γυναίκα ορίζεται γυναίκα 25 χρονών, ύψους 1,60 m και βάρους 60 kg. Το πρότυπο θεωρεί ότι τα εν λόγω άτομα δεν έχουν προβλήματα υγείας, έχουν μια μέτρια κούραση, είναι καλά σιτισμένα - ενυδατωμένα και δεν έχουν καταναλώσει αλκοόλ ή άλλες ουσίες.
Μέγιστη θερμοκρασία άνεσης. Είναι η μέγιστη θερμοκρασία περιβάλλοντος στην οποία μπορεί να κοιμηθεί με άνεση ένας μέσος άντρας στον συγκεκριμένο υπνόσακο. Προσδιορίζεται με το φερμουάρ του υπνόσακου ανοιχτό και τα χέρια έξω από τον υπνόσακο.
Θερμοκρασία άνεσης. Είναι η χαμηλότερη θερμοκρασία περιβάλλοντος στην οποία μπορεί να κοιμηθεί με άνεση (σε στάση πλήρους χαλάρωσης) για 8 ώρες μια μέση γυναίκα στον συγκεκριμένο υπνόσακο.
Οριακή θερμοκρασία άνεσης. Είναι η χαμηλότερη θερμοκρασία περιβάλλοντος στην οποία μπορεί να κοιμηθεί με σχετική άνεση (σε εμβρυακή στάση) για 8 ώρες ένας μέσος άντρας στον συγκεκριμένο υπνόσακο.
Οριακή/Ελάχιστη θερμοκρασία. Είναι η χαμηλότερη θερμοκρασία περιβάλλοντος στην οποία μπορεί να επιβιώσει μια μέση γυναίκα στον συγκεκριμένο υπνόσακο. Στη θερμοκρασία αυτή θεωρείται ότι μια μέση γυναίκα μπορεί να κοιμηθεί για 6 ώρες, χωρίς η θερμοκρασία του σώματος να πέσει σε επικίνδυνα επίπεδα.
Επειδή μια μέση γυναίκα χρειάζεται λίγο παραπάνω ζέστη για να κοιμηθεί, η θερμοκρασία άνεσης ενός υπνόσακου είναι πάντα μεγαλύτερη από την οριακή θερμοκρασία άνεσης.
Ανάλογα με την θερμοκρασία άνεσης, υπάρχουν οι παρακάτω κατηγορίες υπνόσακων. Οι θερμοκρασίες σε κάθε κατηγορία δεν είναι αυστηρά καθορισμένες. Στην Ελλάδα ειδικά, ένας υπνόσακος 3 εποχών είναι κατάλληλος ακόμα και για τον χειμώνα (βλ. παρακάτω).
Καλοκαιρινοί υπνόσακοι: Θερμοκρασία άνεσης από 12°C και πάνω.
Υπνόσακοι 2 εποχών: Θερμοκρασία άνεσης από 2°C έως 12°C.
Υπνόσακοι 3 εποχών: Θερμοκρασία άνεσης από -12°C έως 2°C.
Χειμερινοί υπνόσακοι: Θερμοκρασία άνεσης από -12°C και κάτω.
Υπάρχουν και ειδικοί υπνόσακοι, στρατιωτικών προδιαγραφών, που έχουν θερμοκρασία άνεσης ακόμα και -25°C!
Στη μέτρηση της θερμοκρασίας περιβάλλοντος είναι σωστότερο να λάβουμε υπόψη τη φαινόμενη ή αισθητή θερμοκρασία (apparent temperature) και όχι τη θερμοκρασία που μετράει το θερμόμετρο. Η αισθητή θερμοκρασία παίρνει υπόψη της και την υγρασία και είναι μεγαλύτερη από την θερμοκρασία του θερμομέτρου όταν η υγρασία υπερβαίνει το 40%.
Αντίστοιχα, όταν η θερμοκρασία περιβάλλοντος είναι μικρότερη από 10°C και φυσάει άνεμος δυνατότερος από 5 km/h, η θερμοκρασία που αντιλαμβάνεται το ανθρώπινο σώμα είναι μικρότερη από αυτή που δείχνει το θερμόμετρο.
Εμπειρικά, επιλέξτε έναν υπνόσακο ο οποίος έχει 5°C χαμηλότερη θερμοκρασία άνεσης από την ελάχιστη θερμοκρασία που προβλέπετε να συναντήσετε στην εκδρομή σας. Είναι σίγουρα καλύτερο να ζεσταθείτε στον υπνόσακο και να ανοίξετε το φερμουάρ παρά να κρυώσετε και να κινδυνέψετε με υποθερμία.
Το πρότυπο ΕΝ-13537 είναι φυσικό να μην μπορεί να λάβει υπόψη του δευτερεύουσες υποκειμενικές συνθήκες που μπορεί να επηρεάσουν την αίσθηση κρύου/ζέστης που νιώθει κάθε άτομο. Είναι όμως ένα πολύ καλός μπούσουλας για να πληροφορηθεί κανείς τις δυνατότητες ενός υπνόσακου. Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την αίσθηση κρύου/ζέστης είναι:
Μεταβολισμός. Ένα άτομο που κοιμάται παράγει περίπου 75-100 Watt ενέργειας. Άτομα με υψηλότερο μεταβολισμό παράγουν περισσότερη θερμότητα και επομένως ζεσταίνονται καλύτερα.
Βάρος. Τα υπέρβαρα άτομα έχουν συνήθως χαμηλότερο μεταβολισμό, επομένως νιώθουν πιο εύκολα το κρύο. Από την άλλη πλευρά όμως, το επιπλέον λίπος που διαθέτουν λειτουργεί ως αποθήκη ενέργειας (θερμίδων) αλλά και ως φυσική μόνωση απέναντι στο κρύο.
Ηλικία. Ο μεταβολισμός είναι υψηλότερος σε πιο νέα άτομα. Επομένως, τα νεότερα άτομα παράγουν περισσότερη θερμότητα και αντέχουν συνήθως καλύτερα στο κρύο.
Φύλο. Οι γυναίκες συνήθως αισθάνονται το κρύο περισσότερο από τους άντρες. Η θερμοκρασία άνεσης για μια γυναίκα είναι περίπου 5°C υψηλότερη από αυτή του άντρα.
Επίπεδο διαβίωσης. Άτομα που έχουν συνηθίσει σε υψηλές θερμοκρασίες στο σπίτι ή στο γραφείο είναι πιο εύκολο να νιώσουν κρύο όταν βρεθούν σε δύσκολες εξωτερικές θερμοκρασιακές συνθήκες. Αντίθετα, όσοι εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους όπου οι θερμοκρασίες μπορεί να είναι χαμηλές ή όσοι έχουν συνηθίσει σε χαμηλότερες θερμοκρασίες, αντιμετωπίζουν καλύτερα το κρύο.
Εμπειρία. Οι αρχάριοι κατασκηνωτές νιώθουν μεγαλύτερη ανασφάλεια στις πρώτες τους διανυκτερεύσεις μέσα σε υπνόσακο, με αποτέλεσμα να μην νιώθουν καλά σωματικά και να κρυώνουν πιο εύκολα. Αντίθετα, οι έμπειροι κατασκηνωτές γνωρίζουν καλύτερα τον εξοπλισμό τους και πώς να ανταποκριθούν καλύτερα στο κρύο.
Εργασία. Άτομα που εργάζονται σε γραφείο και κάνουν καθιστική ζωή θα κουραστούν πιο εύκολα σε μια εκδρομή. Η κούραση χαμηλώνει τον μεταβολισμό και μειώνει την παραγωγή θερμότητας με αποτέλεσμα το άτομο να αισθάνεται περισσότερο κρύο.
Ενυδάτωση. Όταν το σώμα είναι ενυδατωμένο λειτουργεί καλύτερα και αντιμετωπίζει πιο αποτελεσματικά το κρύο. Ένα ζεστό ρόφημα πριν τον ύπνο βοηθάει πολύ και είναι μια δημοφιλής πρακτική στους φίλους της ορεινής κατασκήνωσης.
Επίσης, ο τύπος του εξοπλισμού μπορεί να επηρεάσει περαιτέρω την αίσθηση κρύου/ζέστης:
Υπόστρωμα κάμπινγκ. Η ύπαρξη ενός υποστρώματος προσφέρει αυξημένη άνεση λόγω της απορρόφησης των κραδασμών και της προστασίας από τις προεξοχές του εδάφους. Ταυτόχρονα όμως λειτουργεί ως μονωτικό που κρατάει μακριά τη χαμηλή θερμοκρασία του εδάφους από το σώμα. Όσο πιο παχύ είναι το υπόστρωμα τόσο πιο μεγάλη μόνωση παρέχει αλλά και τόσο πιο βαρύ είναι. Σε περιπτώσεις όπου πρέπει να κοιμηθείτε σε χιόνι ή πάγο, το πάχος του υποστρώματος παίζει σημαντικό ρόλο.
Σκηνή camping . Μέσα σε μια σκηνή camping η θερμοκρασία του αέρα είναι έως και 5°C αυξημένη, διευκολύνοντας έτσι τις συνθήκες ύπνου όταν κάνει κρύο. Εκτός αυτού προστατεύει από τον αέρα, τη βροχή αλλά και τα ζώα και τα έντομα που κυκλοφορούν τη νύχτα, αυξάνοντας κατά πολύ τον βαθμό ασφάλειας κατά τη διανυκτέρευση.
Κουκούλα. Σχεδόν όλοι οι υπνόσακοι πλέον έχουν κουκούλα η οποία προστατεύει το κεφάλι από το κρύο. Συνήθως είναι ρυθμιζόμενη με κορδόνια σύσφιξης για να εφαρμόζει όσο το δυνατόν καλύτερα και να μειώνει τις απώλειες θερμότητας από το κεφάλι.
Εσώρουχα. Ένα μακρυμάνικο ισοθερμικό μπλουζάκι μαζί με ένα μακρύ ισοθερμικό κολάν και κάλτσες κάνουν θαυμάσια δουλειά όταν έχει κρύο. Ταυτόχρονα προστατεύουν και κρατούν καθαρό τον υπνόσακο σας από τον ιδρώτα και τις λιπαρές ουσίες που εκκρίνει το σώμα.
Σεντόνι . Το σεντόνι υπνόσακου προσθέτει ένα ακόμα στρώμα μόνωσης στον υπνόσακό σας ενώ και αυτό συμβάλλει στο να τον διατηρήσετε καθαρό. Όταν έχει πολύ κρύο μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα σεντόνι fleece που αυξάνει πολύ την ζέστη μέσα στον υπνόσακο.
4. Υλικά Γέμισης Υπνόσακων
Το υλικό γέμισης είναι το μονωτικό υλικό που βρίσκεται μέσα στον υπνόσακο το οποίο έχει σκοπό να μειώσει όσο το δυνατόν περισσότερο τις απώλειες θερμότητας του σώματος προς τον περιβάλλοντα χώρο. Συνήθως χρησιμοποιούνται συνθετικά υλικά γέμισης (πολυεστέρας) ή πούπουλα (χήνας ή πάπιας).
4.1 Συνθετικά Υλικά Το συνθετικό υλικό που χρησιμοποιείται συνήθως είναι ο πολυεστέρας σε διάφορες μορφές. Ο κάθε κατασκευαστής επεξεργάζεται λίγο διαφορετικά τον πολυεστέρα και έτσι προκύπτει μια διαφορετική ονομασία κάθε φορά. Όμως το βασικό υλικό παραμένει ο πολυεστέρας (συνήθως ίνες πολυεστέρα με κενό εσωτερικά).
4.1.1 Πλεονεκτήματα
Στεγνώνουν γρήγορα
Παρέχουν καλή μόνωση ακόμα και αν έχουν βραχεί
Είναι πιο φτηνά από τα πούπουλα
Έχουν μεγάλη αντοχή σε σκληρή χρήση και καταπονήσεις
Δεν απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή στον καθαρισμό, τη συντήρηση και τη φύλαξη
Είναι υποαλλεργικά
4.1.2 Μειονεκτήματα
Δεν συμπιέζονται τόσο πολύ όσο τα πούπουλα
Δεν έχει τόσο καλή διαπνοή όσο τα πούπουλα
Έχει μικρότερη αντοχή στο χρόνο, γιατί οι ίνες του πολυεστέρα αρχίζουν και σπάνε μετά από καιρό
Έχουν μικρότερη μονωτική απόδοση ανά βάρος σε σχέση με τα πούπουλα
4.2 Πούπουλα Τα πούπουλα έχουν τρία εξαιρετικά χαρακτηριστικά: είναι πολύ ζεστά, είναι ελαφριά και συμπιέζονται πολύ χωρίς να χάνουν τη φόρμα τους.
Ένας δείκτης μέτρησης της ποιότητας του πούπουλου είναι ο δείκτης "Ισχύς Γέμισης" (Fill Power) που μετράει πόσο όγκο καταλαμβάνει μια συγκεκριμένη ποσότητα πούπουλων. Έτσι, ένας καλός υπνόσακος μπορεί να έχει 800 Fill Power (ή cuin) και ένας λίγο χειρότερος να έχει 600 Fill Power (cuin). Στον πρώτο υπνόσακο η ίδια ποσότητα πούπουλου (δηλαδή το ίδιο βάρος πούπουλων) καταλαμβάνει περισσότερο χώρο απ'ότι στον δεύτερο. Επομένως, ο πρώτος υπνόσακος είναι πιο ελαφρύς ανά μονάδα όγκου από τον δεύτερο. Ένας άλλος δείκτης μέτρησης της ποιότητας της γέμισης με πούπουλα είναι το ποσοστό πούπουλου-κάλαμου. Ο κάλαμος στην ανατομία του φτερού είναι το Νο5 στην παρακάτω φωτογραφία και δεν προσφέρει κάτι ιδιαίτερο στη μόνωση του υπνόσακου. Αντίθετα, προσθέτει περιττό βάρος. Σε υπνόσακους υψηλής ποιότητας ο λόγος πούπουλου/κάλαμου είναι πάνω από 70/30 και μπορεί να φτάσει έως 95/5.
Η ανατομία ενός φτερού | www.wikipedia.org
Η ανατομία ενός φτερού | www.wikipedia.org
Τα πούπουλα προέρχονται συνήθως από χήνα ή πάπια. Τα πούπουλα χήνας έχουν αρχίσει και γίνονται σπάνια με αποτέλεσμα να είναι αρκετά ακριβά, χωρίς να προσφέρουν ιδιαίτερα μεγαλύτερη απόδοση από τα πούπουλα πάπιας. Οι διαφορές μεταξύ των δύο είναι πολύ μικρές:
Τα πούπουλα χήνας επιτυγχάνουν λίγο καλύτερο Fill Power απ'ότι τα πούπουλα πάπιας.
Τα πούπουλα χήνας είναι λίγο μεγαλύτερα από τα πούπουλα πάπιας με αποτέλεσμα να αντέχουν καλύτερα στο χρόνο και να έχουν λίγο μεγαλύτερη διάρκεια ζωής (25 αντί 20 χρόνια, σύμφωνα με κάποιους κατασκευαστές).
Τα πούπουλα πάπιας μπορεί να μυρίζουν αν βραχούν. Παρόλο που οι σύγχρονες τεχνικές επεξεργασίας έχουν μειώσει πολύ μια τέτοια πιθανότητα, μπορεί κάποια άτομα με ευαίσθητη μύτη να εντοπίσουν τη μυρωδιά.
4.2.1 Πλεονεκτήματα
Έχουν άριστη μονωτική απόδοση ανά βάρος σε σχέση με τα συνθετικά υλικά
Έχουν πολύ καλή διαπνοή
Δίνουν πολύ καλή δυνατότητα συμπίεσης και εξοικονόμησης χώρου
Έχουν μεγάλη αντοχή στο χρόνο
4.2.2 Μειονεκτήματα
Δεν στεγνώνουν γρήγορα
Μειώνεται πάρα πολύ η μονωτική τους απόδοση αν βραχούν
Είναι πιο ακριβά
Δεν είναι υποαλλεργικά
Έχουν μικρότερη αντοχή σε σκληρή χρήση και καταπονήσεις
Απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή στον καθαρισμό, τη συντήρηση και τη φύλαξη
5. Τρόποι Κατασκευής Υπνόσακων
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι κατασκευής υπνόσακων οι οποίοι εξαρτώνται κυρίως από το υλικό γέμισης που θα χρησιμοποιηθεί. Ο τρόπος κατασκευής ουσιαστικά αφορά τον τρόπο με τον οποίο το υλικό γέμισης θα σταθεροποιηθεί μέσα στον υπνόσακο δημιουργώντας ένα ομοιόμορφο στρώμα μόνωσης. Ο στόχος είναι το υλικό γέμισης να έχει το ίδιο πάχος παντού, να μην υπάρχουν ψυχρά σημεία στη μόνωση και να παραμένει στη θέση του ακόμα και μετά από πολλές χρήσεις και πλυσίματα.
Οι υπνόσακοι με συνθετικό υλικό συνήθως κατασκευάζονται με έναν από τους 2 παρακάτω τρόπους.
5.1 Κατασκευή σε στρώσεις (shingles) Το συνθετικό υλικό κόβεται σε λωρίδες ή φύλλα και ράβεται στο εξωτερικό και εσωτερικό ύφασμα του υπνόσακου. Για να μην υπάρχουν ψυχρά σημεία στη μόνωση, η κάθε λωρίδα ή φύλλο αλληλοκαλύπτει ένα μέρος της επόμενης λωρίδας ή φύλλου, όπως περίπου τα κεραμίδια σε μια στέγη.
5.2 Κατασκευή ασύμμετρη (offset) Στην κατασκευή αυτή υπάρχουν 2 στρώματα συνθετικού υλικού τα οποία ράβονται το ένα πάνω στο άλλο με τέτοιο τρόπο ώστε οι ραφές να μην αλληλοκαλύπτονται για να μην δημιουργούνται ψυχρά σημεία (cold spots). Είναι απλή αλλά πολύ αποτελεσματική μέθοδος κατασκευής.
Οι υπνόσακοι με πούπουλα συνήθως κατασκευάζονται με έναν από τους 2 παρακάτω τρόπους.
5.3 Κατασκευή σε θύλακες (box) Τα πούπουλα βρίσκονται μέσα σε μικρούς θύλακες, οι οποίοι ράβονται μεταξύ τους έτσι ώστε να μην μετακινούνται τα πούπουλα μέσα σε αυτούς. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται ενιαίο μονωτικό στρώμα σε όλη την επιφάνεια του υπνόσακου. Όσο πιο πολλούς θύλακες έχει ο υπνόσακος τόσο λιγότερο μετακινούνται τα πούπουλα εσωτερικά, αλλά και τόσο μεγαλύτερο βάρος έχει ο υπνόσακος. Ο τρόπος αυτός κατασκευής ελαχιστοποιεί τα ψυχρά σημεία.
5.4 Κατασκευή με ραφές (sewn-through) Τα πούπουλα στην περίπτωση αυτή δεν βρίσκονται σε μικρούς θύλακες αλλά κατευθείαν στα σημεία ραφής. Έχει το πλεονέκτημα ότι μειώνεται πολύ το βάρος του υπνόσακου, αλλά το μειονέκτημα είναι ότι εμφανίζονται ψυχρά σημεία στις ραφές και ότι σταδιακά τα πούπουλα φεύγουν μέσα από αυτές. Στο παρακάτω σχήμα φαίνεται με το μπλε βέλος το ψυχρό σημείο που δημιουργείται σε αυτού του είδους την κατασκευή.
6. Χαρακτηριστικά Υπνόσακων
6.1 Κουκούλα Η κουκούλα συγκρατεί ένα μεγάλο μέρος της θερμότητας του σώματος που αλλιώς θα χανόταν από το κεφάλι. Είναι χρήσιμη όχι μόνο στο κρύο αλλά και σε περιπτώσεις που κοιμάστε εκτός σκηνής όπου μπορεί να φυσάει πολύ και να "σηκώνεται" άμμος ή χώματα. Προτιμήστε την αν σας αρέσει το χειμερινό κάμπινγκ ή κατασκηνώνετε solo σε αιώρα.
6.2 Κουνουπιέρα Μερικοί καλοκαιρινοί υπνόσακοι έχουν ενσωματωμένη κουνουπιέρα στο ύψος του κεφαλιού. Είναι χρήσιμη όταν υπάρχουν πολλά κουνούπια στο χώρο, ειδικά όταν κοιμάστε εκτός σκηνής (π.χ. στην παραλία) και χρειάζεστε προστασία από έντομα και ζωύφια. Επίσης, είναι χρήσιμη κατά τη διάρκεια της μέρας, καθώς εξασφαλίζει ότι δε θα μπει κάτι μέσα στον υπνόσακο.
6.3 Εξωτερικό ύφασμα Συνήθως το εξωτερικό ύφασμα των υπνόσακων είναι πολυεστέρας σε διάφορες μορφές. Ο πολυεστέρας Ripstop είναι η πιο συνηθισμένη εξωτερική επένδυση που προστατεύει από γρατσουνιές, καταπονήσεις και υγρασία. Μερικοί υπνόσακοι έχουν υποστεί αδιαβροχοποίηση εξωτερικά για καλύτερη αντιμετώπιση της υγρασίας.
6.4 Εσωτερικό ύφασμα Το εσωτερικό ύφασμα μπορεί να είναι από βαμβάκι ή μαλακό πολυεστέρα, τα οποία δημιουργούν και τα δύο μια ευχάριστη αίσθηση. Το βαμβάκι έχει το αρνητικό ότι απορροφάει την υγρασία και δεν συνιστάται σε κρύες συνθήκες. Τα σύγχρονα πολυεστερικά υφάσματα έχουν πολύ καλή αίσθηση και στεγνώνουν γρήγορα αν βραχούν ή αν υπάρχει πολύ υγρασία.
6.5 Αριστερό ή δεξί φερμουάρ Αρκετοί κατασκευαστές υπνόσακων πλέον τοποθετούν το φερμουάρ δεξιά ή αριστερά. Το φερμουάρ θεωρείται ότι είναι αριστερά όταν είστε ξαπλωμένος ανάσκελα στον υπνόσακο και το φερμουάρ είναι στο αριστερό σας χέρι. Οι υπνόσακοι με αριστερά φερμουάρ είναι οι πιο συνηθισμένοι γιατί βολεύουν τους δεξιόχειρες. Ρωτήστε μας αν είστε αριστερόχειρας και επιθυμείτε κάποιον συγκεκριμένο υπνόσακο με δεξί φερμουάρ.
6.6 Διπλό φερμουάρ Το διπλό φερμουάρ βολεύει όταν χρειάζεται αερισμός π.χ. στα πόδια αλλά όχι ψηλά στον κορμό. Μπορείτε να ανοίξετε το φερμουάρ από τη μέση και κάτω, αλλά ο υπνόσακος να παραμείνει κλειστός από τη μέση και πάνω. Προσφέρει καλύτερη λειτουργικότητα και ευελιξία ανάλογα με τις επιθυμίες του χρήστη.
6.7 Μόνωση κατά μήκος του φερμουάρ Η εσωτερική μόνωση κατά μήκος του φερμουάρ περιορίζει τις απώλειες θερμότητας μέσα από το φερμουάρ και διατρέχει όλον τον υπνόσακο κατά μήκος. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα μακρόστενο κομμάτι υφάσματος γεμισμένο με μόνωση, το οποίο ακολουθεί το φερμουάρ του υπνόσακου από την μέσα πλευρά.
6.8 Μόνωση περιμετρικά της κουκούλας Η μόνωση αυτή είναι τοποθετημένη σε ημικυκλική διάταξη, όπως ακριβώς η κουκούλα και περιορίζει τις απώλειες θερμότητας από το κεφάλι και το λαιμό σας. Συνήθως έχει ένα κορδόνι για να μπορείτε να ρυθμίσετε ακριβώς πόσο σφιχτή θα είναι.
6.9 Εσωτερική τσέπη Η εσωτερική τσέπη βρίσκεται συνήθως στο ύψος του στήθους και είναι χρήσιμη για να βάλετε το πορτοφόλι σας, το κινητό σας ή κάτι άλλο που δεν θέλετε να αφήσετε εκτεθειμένο καθώς κοιμάστε. Στην εσωτερική τσέπη μπορείτε επίσης να βάλετε το φακό κεφαλής σας, ώστε να μπορείτε εύκολα να φωτίσετε αν για παράδειγμα θέλετε να σηκωθείτε το βράδυ.
6.10 Εσωτερικός οδηγός φερμουάρ Ο εσωτερικός οδηγός κατά μήκος του φερμουάρ διευκολύνει την κίνηση του φερμουάρ και αποτρέπει να πιαστεί το ύφασμα του υπνόσακου όταν αυτό κινείται. Είναι αρκετά συνηθισμένος σε παιδικούς υπνόσακους, γιατί κάνει πιο εύκολη την λειτουργία του φερμουάρ.
6.11 Σάκος συμπίεσης Οι περισσότεροι σάκοι μεταφοράς υπνόσακων έχουν ιμάντες συμπίεσης που βοηθάνε να μειώσετε τον όγκο του υπνόσακου κατά τη μεταφορά του. Έτσι είναι πιο εύκολο να τον βάλετε στο σακίδιο ή στις αποσκευές σας. Μετά την μεταφορά μην αφήνετε τον υπνόσακο συμπιεσμένο: χαλαρώστε τους ιμάντες συμπίεσης του σάκου όσο πιο πολύ γίνεται. Μην περιμένετε ότι ο σάκος συμπίεσης θα μειώσει τον όγκο του υπνόσακου στο μισό, αλλά ένα 10-20% περίπου.
Ας παρουσιάσουμε σε αυτό το νήμα τον εξοπλισμό μας και τις εμπειρίες μας
Ο υπνόσακος (sleeping bag) επιτρέπει σε ταξιδιώτες και κατασκηνωτές να κοιμηθούν ζεστά σε εξωτερικούς χώρους όπου η θερμοκρασία είναι χαμηλή. Είναι το φορητό μας πάπλωμα ή κουβέρτα, κατάλληλα σχεδιασμένο έτσι ώστε να αντέχει στις εξωτερικές συνθήκες της υπαίθρου. Η επιλογή του κατάλληλου υπνόσακου παίζει σημαντικό ρόλο στην άνεση και την ασφάλεια και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Είναι ένα από τα πιο βασικά είδη camping μαζί με τη σκηνή και το υπόστρωμα. Αν επομένως σκέφτεστε "τι υπνόσακο να πάρω;" για την επόμενη διανυκτέρευση σας στην ύπαιθρο, τότε ο παρακάτω οδηγός μπορεί να σας φανεί χρήσιμος.
Στο άρθρο αυτό θα αναφέρουμε τους διάφορους τύπους υπνόσακων και τα κυριότερα τεχνικά χαρακτηριστικά τους, αναλύοντας ταυτόχρονα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του καθενός. Έτσι, θα είστε σε θέση να επιλέξετε τον υπνόσακο που σας ταιριάζει.
1. Μεγέθη Υπνόσακων
Υπάρχουν 3 βασικά είδη υπνόσακων (δεν θα αναφερθούμε στους παιδικούς υπνόσακους που αποτελούν ξεχωριστή κατηγορία).
1.1 Μονοί υπνόσακοι (1 ατόμου) Οι μονοί υπνόσακοι έχουν πλάτος που κυμαίνεται από 75 έως 90 cm. Η διάσταση αυτή είναι κατάλληλη για τους περισσότερους ανθρώπους. Είναι οι πιο συνηθισμένοι υπνόσακοι με πληθώρα μοντέλων. Αρκετοί κατασκευαστές υπνόσακων προσφέρουν πλέον τη δυνατότητα ένωσης 2 υπνόσακων μεταξύ τους σε έναν μεγαλύτερο.
1.2 Ημίδιπλοι υπνόσακοι (1 ατόμου) Οι ημίδιπλοι υπνόσακοι έχουν πλάτος που κυμαίνεται από 90 έως 120 cm. Η διάσταση αυτή βολεύει ιδιαίτερα όσους θέλουν λίγη παραπάνω άνεση, άτομα με παραπάνω κιλά ή άτομα που χρειάζεται να κοιμηθούν ή να ξαποστάσουν λίγο χωρίς να αφαιρέσουν τον εξοπλισμό τους (κυνηγοί, στρατιωτικοί).
1.3 Διπλοί υπνόσακοι (2 ατόμων) Οι διπλοί υπνόσακοι έχουν πλάτος που κυμαίνεται από 150 έως 180 cm και είναι σχεδιασμένοι για να χωράνε 2 άτομα. Είναι βολικοί για ενήλικες αφού δεν χρειάζεται να κουβαλάνε δύο υπνόσακους, αλλά μόνο έναν. Είναι επίσης κατάλληλοι για να κοιμηθεί ένας γονιός με το παιδί του.
2. Σχήματα Υπνόσακων
Υπάρχουν 2 βασικά σχήματα υπνόσακων.
2.1 Ορθογώνιοι υπνόσακοι Οι ορθογώνιοι υπνόσακοι έχουν το ίδιο πλάτος σε όλο τους το μήκος. Είναι το πιο συνηθισμένο σχήμα επειδή είναι το πιο άνετο και επειδή είναι κατάλληλο για τις περισσότερες περιπτώσεις. Οι ορθογώνιοι υπνόσακοι είναι κατάλληλοι για την κατασκήνωση, για εκδρομές με το αυτοκίνητο και όπου αλλού το βάρος και ο όγκος δεν παίζουν ιδιαίτερο ρόλο. Έχουν το μεγάλο πλεονέκτημα ότι μπορεί να ανοίξουν εντελώς και να χρησιμοποιηθούν ως κουβέρτα. Οι ορθογώνιοι υπνόσακοι είναι περισσότερο προσανατολισμένοι στο να προσφέρουν άνεση: μερικοί έχουν ακόμα και ενσωματωμένα μαξιλάρια.
2.2 Υπνόσακοι Μούμια Οι υπνόσακοι σε σχήμα μούμιας είναι πιο στενοί στην περιοχή των ποδιών. Αγκαλιάζουν περισσότερο το σώμα αφήνοντας μικρότερα κενά μεταξύ του σώματος και του υπνόσακου. Επειδή τα κενά αέρος είναι μικρότερα, ο αέρας μέσα στον υπνόσακο ζεσταίνεται πιο γρήγορα και οι απώλειες θερμότητας είναι μικρότερες. Οι υπνόσακοι σε σχήμα μούμιας έχουν τον καλύτερο λόγο θερμικής απόδοσης προς βάρος.
Επιπλέον, είναι πιο ελαφρείς από τους αντίστοιχους ορθογώνιους ακριβώς επειδή έχουν λιγότερο υλικό στην περιοχή των ποδιών. Αυτό τους καθιστά καταλληλότερους για πεζοπορία, ορειβασία και γενικά σε όλες τις περιπτώσεις όπου χρειάζεται να κουβαλήσετε σε σακίδιο τον υπνόσακο σας μέχρι το σημείο διανυκτέρευσης. Είναι κατάλληλοι ακόμα και για τις πιο ακραίες θερμοκρασίες.
3. Θερμοκρασιακό Εύρος Υπνόσακων
Ο κάθε υπνόσακος είναι μελετημένος να προσφέρει άνεση και ζεστασιά σε ένα συγκεκριμένο θερμοκρασιακό εύρος. Για παράδειγμα, οι καλοκαιρινοί υπνόσακοι δε μπορούν να προσφέρουν ικανοποιητική ζεστασιά σε θερμοκρασίες κάτω του μηδενός.
Έως και πριν λίγα χρόνια ο κάθε υπνόσακος χαρακτηριζόταν μόνο από μια ελάχιστη θερμοκρασία. Αυτή ήταν η ελάχιστη θερμοκρασία περιβάλλοντος στην οποία μπορούσε να κοιμηθεί κάποιος στον συγκεκριμένο υπνόσακο. Για παράδειγμα, έλεγε κάποιος: "αυτός ο υπνόσακος είναι μέχρι -2°C", εννοώντας ότι μπορεί κάποιος να κοιμηθεί σε αυτόν όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος (του αέρα δηλαδή) είναι μέχρι -2°C, όχι χαμηλότερα.
Όμως κάθε άνθρωπος αντέχει σε διαφορετικές θερμοκρασίες. Οι γυναίκες, για παράδειγμα, χρειάζονται λίγη παραπάνω ζέστη για να κοιμηθούν άνετα. Με βάση τέτοιου είδους παρατηρήσεις δημιουργήθηκε το πρότυπο EN-13537 με σκοπό να τυποποιήσει και να εγγυηθεί την καταλληλότητα κάθε υπνόσακου σε συγκεκριμένες θερμοκρασιακές συνθήκες.
Το πρότυπο ΕΝ-13537 ορίζει 4 διαφορετικά θερμοκρασιακά όρια για τους υπνόσακους. Κατά τη διάρκεια των τεστ του προτύπου, θεωρείται ότι ο χρήστης φοράει εσώρουχα και ότι ο υπνόσακος βρίσκεται πάνω σε μονωτικό υπόστρωμα πάχους 2,5 cm. Επίσης ως άντρας ορίζεται άντρας 25 χρονών, ύψους 1,73 m και βάρους 73 kg, ενώ ως γυναίκα ορίζεται γυναίκα 25 χρονών, ύψους 1,60 m και βάρους 60 kg. Το πρότυπο θεωρεί ότι τα εν λόγω άτομα δεν έχουν προβλήματα υγείας, έχουν μια μέτρια κούραση, είναι καλά σιτισμένα - ενυδατωμένα και δεν έχουν καταναλώσει αλκοόλ ή άλλες ουσίες.
Μέγιστη θερμοκρασία άνεσης. Είναι η μέγιστη θερμοκρασία περιβάλλοντος στην οποία μπορεί να κοιμηθεί με άνεση ένας μέσος άντρας στον συγκεκριμένο υπνόσακο. Προσδιορίζεται με το φερμουάρ του υπνόσακου ανοιχτό και τα χέρια έξω από τον υπνόσακο.
Θερμοκρασία άνεσης. Είναι η χαμηλότερη θερμοκρασία περιβάλλοντος στην οποία μπορεί να κοιμηθεί με άνεση (σε στάση πλήρους χαλάρωσης) για 8 ώρες μια μέση γυναίκα στον συγκεκριμένο υπνόσακο.
Οριακή θερμοκρασία άνεσης. Είναι η χαμηλότερη θερμοκρασία περιβάλλοντος στην οποία μπορεί να κοιμηθεί με σχετική άνεση (σε εμβρυακή στάση) για 8 ώρες ένας μέσος άντρας στον συγκεκριμένο υπνόσακο.
Οριακή/Ελάχιστη θερμοκρασία. Είναι η χαμηλότερη θερμοκρασία περιβάλλοντος στην οποία μπορεί να επιβιώσει μια μέση γυναίκα στον συγκεκριμένο υπνόσακο. Στη θερμοκρασία αυτή θεωρείται ότι μια μέση γυναίκα μπορεί να κοιμηθεί για 6 ώρες, χωρίς η θερμοκρασία του σώματος να πέσει σε επικίνδυνα επίπεδα.
Επειδή μια μέση γυναίκα χρειάζεται λίγο παραπάνω ζέστη για να κοιμηθεί, η θερμοκρασία άνεσης ενός υπνόσακου είναι πάντα μεγαλύτερη από την οριακή θερμοκρασία άνεσης.
Ανάλογα με την θερμοκρασία άνεσης, υπάρχουν οι παρακάτω κατηγορίες υπνόσακων. Οι θερμοκρασίες σε κάθε κατηγορία δεν είναι αυστηρά καθορισμένες. Στην Ελλάδα ειδικά, ένας υπνόσακος 3 εποχών είναι κατάλληλος ακόμα και για τον χειμώνα (βλ. παρακάτω).
Καλοκαιρινοί υπνόσακοι: Θερμοκρασία άνεσης από 12°C και πάνω.
Υπνόσακοι 2 εποχών: Θερμοκρασία άνεσης από 2°C έως 12°C.
Υπνόσακοι 3 εποχών: Θερμοκρασία άνεσης από -12°C έως 2°C.
Χειμερινοί υπνόσακοι: Θερμοκρασία άνεσης από -12°C και κάτω.
Υπάρχουν και ειδικοί υπνόσακοι, στρατιωτικών προδιαγραφών, που έχουν θερμοκρασία άνεσης ακόμα και -25°C!
Στη μέτρηση της θερμοκρασίας περιβάλλοντος είναι σωστότερο να λάβουμε υπόψη τη φαινόμενη ή αισθητή θερμοκρασία (apparent temperature) και όχι τη θερμοκρασία που μετράει το θερμόμετρο. Η αισθητή θερμοκρασία παίρνει υπόψη της και την υγρασία και είναι μεγαλύτερη από την θερμοκρασία του θερμομέτρου όταν η υγρασία υπερβαίνει το 40%.
Αντίστοιχα, όταν η θερμοκρασία περιβάλλοντος είναι μικρότερη από 10°C και φυσάει άνεμος δυνατότερος από 5 km/h, η θερμοκρασία που αντιλαμβάνεται το ανθρώπινο σώμα είναι μικρότερη από αυτή που δείχνει το θερμόμετρο.
Εμπειρικά, επιλέξτε έναν υπνόσακο ο οποίος έχει 5°C χαμηλότερη θερμοκρασία άνεσης από την ελάχιστη θερμοκρασία που προβλέπετε να συναντήσετε στην εκδρομή σας. Είναι σίγουρα καλύτερο να ζεσταθείτε στον υπνόσακο και να ανοίξετε το φερμουάρ παρά να κρυώσετε και να κινδυνέψετε με υποθερμία.
Το πρότυπο ΕΝ-13537 είναι φυσικό να μην μπορεί να λάβει υπόψη του δευτερεύουσες υποκειμενικές συνθήκες που μπορεί να επηρεάσουν την αίσθηση κρύου/ζέστης που νιώθει κάθε άτομο. Είναι όμως ένα πολύ καλός μπούσουλας για να πληροφορηθεί κανείς τις δυνατότητες ενός υπνόσακου. Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την αίσθηση κρύου/ζέστης είναι:
Μεταβολισμός. Ένα άτομο που κοιμάται παράγει περίπου 75-100 Watt ενέργειας. Άτομα με υψηλότερο μεταβολισμό παράγουν περισσότερη θερμότητα και επομένως ζεσταίνονται καλύτερα.
Βάρος. Τα υπέρβαρα άτομα έχουν συνήθως χαμηλότερο μεταβολισμό, επομένως νιώθουν πιο εύκολα το κρύο. Από την άλλη πλευρά όμως, το επιπλέον λίπος που διαθέτουν λειτουργεί ως αποθήκη ενέργειας (θερμίδων) αλλά και ως φυσική μόνωση απέναντι στο κρύο.
Ηλικία. Ο μεταβολισμός είναι υψηλότερος σε πιο νέα άτομα. Επομένως, τα νεότερα άτομα παράγουν περισσότερη θερμότητα και αντέχουν συνήθως καλύτερα στο κρύο.
Φύλο. Οι γυναίκες συνήθως αισθάνονται το κρύο περισσότερο από τους άντρες. Η θερμοκρασία άνεσης για μια γυναίκα είναι περίπου 5°C υψηλότερη από αυτή του άντρα.
Επίπεδο διαβίωσης. Άτομα που έχουν συνηθίσει σε υψηλές θερμοκρασίες στο σπίτι ή στο γραφείο είναι πιο εύκολο να νιώσουν κρύο όταν βρεθούν σε δύσκολες εξωτερικές θερμοκρασιακές συνθήκες. Αντίθετα, όσοι εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους όπου οι θερμοκρασίες μπορεί να είναι χαμηλές ή όσοι έχουν συνηθίσει σε χαμηλότερες θερμοκρασίες, αντιμετωπίζουν καλύτερα το κρύο.
Εμπειρία. Οι αρχάριοι κατασκηνωτές νιώθουν μεγαλύτερη ανασφάλεια στις πρώτες τους διανυκτερεύσεις μέσα σε υπνόσακο, με αποτέλεσμα να μην νιώθουν καλά σωματικά και να κρυώνουν πιο εύκολα. Αντίθετα, οι έμπειροι κατασκηνωτές γνωρίζουν καλύτερα τον εξοπλισμό τους και πώς να ανταποκριθούν καλύτερα στο κρύο.
Εργασία. Άτομα που εργάζονται σε γραφείο και κάνουν καθιστική ζωή θα κουραστούν πιο εύκολα σε μια εκδρομή. Η κούραση χαμηλώνει τον μεταβολισμό και μειώνει την παραγωγή θερμότητας με αποτέλεσμα το άτομο να αισθάνεται περισσότερο κρύο.
Ενυδάτωση. Όταν το σώμα είναι ενυδατωμένο λειτουργεί καλύτερα και αντιμετωπίζει πιο αποτελεσματικά το κρύο. Ένα ζεστό ρόφημα πριν τον ύπνο βοηθάει πολύ και είναι μια δημοφιλής πρακτική στους φίλους της ορεινής κατασκήνωσης.
Επίσης, ο τύπος του εξοπλισμού μπορεί να επηρεάσει περαιτέρω την αίσθηση κρύου/ζέστης:
Υπόστρωμα κάμπινγκ. Η ύπαρξη ενός υποστρώματος προσφέρει αυξημένη άνεση λόγω της απορρόφησης των κραδασμών και της προστασίας από τις προεξοχές του εδάφους. Ταυτόχρονα όμως λειτουργεί ως μονωτικό που κρατάει μακριά τη χαμηλή θερμοκρασία του εδάφους από το σώμα. Όσο πιο παχύ είναι το υπόστρωμα τόσο πιο μεγάλη μόνωση παρέχει αλλά και τόσο πιο βαρύ είναι. Σε περιπτώσεις όπου πρέπει να κοιμηθείτε σε χιόνι ή πάγο, το πάχος του υποστρώματος παίζει σημαντικό ρόλο.
Σκηνή camping . Μέσα σε μια σκηνή camping η θερμοκρασία του αέρα είναι έως και 5°C αυξημένη, διευκολύνοντας έτσι τις συνθήκες ύπνου όταν κάνει κρύο. Εκτός αυτού προστατεύει από τον αέρα, τη βροχή αλλά και τα ζώα και τα έντομα που κυκλοφορούν τη νύχτα, αυξάνοντας κατά πολύ τον βαθμό ασφάλειας κατά τη διανυκτέρευση.
Κουκούλα. Σχεδόν όλοι οι υπνόσακοι πλέον έχουν κουκούλα η οποία προστατεύει το κεφάλι από το κρύο. Συνήθως είναι ρυθμιζόμενη με κορδόνια σύσφιξης για να εφαρμόζει όσο το δυνατόν καλύτερα και να μειώνει τις απώλειες θερμότητας από το κεφάλι.
Εσώρουχα. Ένα μακρυμάνικο ισοθερμικό μπλουζάκι μαζί με ένα μακρύ ισοθερμικό κολάν και κάλτσες κάνουν θαυμάσια δουλειά όταν έχει κρύο. Ταυτόχρονα προστατεύουν και κρατούν καθαρό τον υπνόσακο σας από τον ιδρώτα και τις λιπαρές ουσίες που εκκρίνει το σώμα.
Σεντόνι . Το σεντόνι υπνόσακου προσθέτει ένα ακόμα στρώμα μόνωσης στον υπνόσακό σας ενώ και αυτό συμβάλλει στο να τον διατηρήσετε καθαρό. Όταν έχει πολύ κρύο μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα σεντόνι fleece που αυξάνει πολύ την ζέστη μέσα στον υπνόσακο.
4. Υλικά Γέμισης Υπνόσακων
Το υλικό γέμισης είναι το μονωτικό υλικό που βρίσκεται μέσα στον υπνόσακο το οποίο έχει σκοπό να μειώσει όσο το δυνατόν περισσότερο τις απώλειες θερμότητας του σώματος προς τον περιβάλλοντα χώρο. Συνήθως χρησιμοποιούνται συνθετικά υλικά γέμισης (πολυεστέρας) ή πούπουλα (χήνας ή πάπιας).
4.1 Συνθετικά Υλικά Το συνθετικό υλικό που χρησιμοποιείται συνήθως είναι ο πολυεστέρας σε διάφορες μορφές. Ο κάθε κατασκευαστής επεξεργάζεται λίγο διαφορετικά τον πολυεστέρα και έτσι προκύπτει μια διαφορετική ονομασία κάθε φορά. Όμως το βασικό υλικό παραμένει ο πολυεστέρας (συνήθως ίνες πολυεστέρα με κενό εσωτερικά).
4.1.1 Πλεονεκτήματα
Στεγνώνουν γρήγορα
Παρέχουν καλή μόνωση ακόμα και αν έχουν βραχεί
Είναι πιο φτηνά από τα πούπουλα
Έχουν μεγάλη αντοχή σε σκληρή χρήση και καταπονήσεις
Δεν απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή στον καθαρισμό, τη συντήρηση και τη φύλαξη
Είναι υποαλλεργικά
4.1.2 Μειονεκτήματα
Δεν συμπιέζονται τόσο πολύ όσο τα πούπουλα
Δεν έχει τόσο καλή διαπνοή όσο τα πούπουλα
Έχει μικρότερη αντοχή στο χρόνο, γιατί οι ίνες του πολυεστέρα αρχίζουν και σπάνε μετά από καιρό
Έχουν μικρότερη μονωτική απόδοση ανά βάρος σε σχέση με τα πούπουλα
4.2 Πούπουλα Τα πούπουλα έχουν τρία εξαιρετικά χαρακτηριστικά: είναι πολύ ζεστά, είναι ελαφριά και συμπιέζονται πολύ χωρίς να χάνουν τη φόρμα τους.
Ένας δείκτης μέτρησης της ποιότητας του πούπουλου είναι ο δείκτης "Ισχύς Γέμισης" (Fill Power) που μετράει πόσο όγκο καταλαμβάνει μια συγκεκριμένη ποσότητα πούπουλων. Έτσι, ένας καλός υπνόσακος μπορεί να έχει 800 Fill Power (ή cuin) και ένας λίγο χειρότερος να έχει 600 Fill Power (cuin). Στον πρώτο υπνόσακο η ίδια ποσότητα πούπουλου (δηλαδή το ίδιο βάρος πούπουλων) καταλαμβάνει περισσότερο χώρο απ'ότι στον δεύτερο. Επομένως, ο πρώτος υπνόσακος είναι πιο ελαφρύς ανά μονάδα όγκου από τον δεύτερο. Ένας άλλος δείκτης μέτρησης της ποιότητας της γέμισης με πούπουλα είναι το ποσοστό πούπουλου-κάλαμου. Ο κάλαμος στην ανατομία του φτερού είναι το Νο5 στην παρακάτω φωτογραφία και δεν προσφέρει κάτι ιδιαίτερο στη μόνωση του υπνόσακου. Αντίθετα, προσθέτει περιττό βάρος. Σε υπνόσακους υψηλής ποιότητας ο λόγος πούπουλου/κάλαμου είναι πάνω από 70/30 και μπορεί να φτάσει έως 95/5.
Η ανατομία ενός φτερού | www.wikipedia.org
Η ανατομία ενός φτερού | www.wikipedia.org
Τα πούπουλα προέρχονται συνήθως από χήνα ή πάπια. Τα πούπουλα χήνας έχουν αρχίσει και γίνονται σπάνια με αποτέλεσμα να είναι αρκετά ακριβά, χωρίς να προσφέρουν ιδιαίτερα μεγαλύτερη απόδοση από τα πούπουλα πάπιας. Οι διαφορές μεταξύ των δύο είναι πολύ μικρές:
Τα πούπουλα χήνας επιτυγχάνουν λίγο καλύτερο Fill Power απ'ότι τα πούπουλα πάπιας.
Τα πούπουλα χήνας είναι λίγο μεγαλύτερα από τα πούπουλα πάπιας με αποτέλεσμα να αντέχουν καλύτερα στο χρόνο και να έχουν λίγο μεγαλύτερη διάρκεια ζωής (25 αντί 20 χρόνια, σύμφωνα με κάποιους κατασκευαστές).
Τα πούπουλα πάπιας μπορεί να μυρίζουν αν βραχούν. Παρόλο που οι σύγχρονες τεχνικές επεξεργασίας έχουν μειώσει πολύ μια τέτοια πιθανότητα, μπορεί κάποια άτομα με ευαίσθητη μύτη να εντοπίσουν τη μυρωδιά.
4.2.1 Πλεονεκτήματα
Έχουν άριστη μονωτική απόδοση ανά βάρος σε σχέση με τα συνθετικά υλικά
Έχουν πολύ καλή διαπνοή
Δίνουν πολύ καλή δυνατότητα συμπίεσης και εξοικονόμησης χώρου
Έχουν μεγάλη αντοχή στο χρόνο
4.2.2 Μειονεκτήματα
Δεν στεγνώνουν γρήγορα
Μειώνεται πάρα πολύ η μονωτική τους απόδοση αν βραχούν
Είναι πιο ακριβά
Δεν είναι υποαλλεργικά
Έχουν μικρότερη αντοχή σε σκληρή χρήση και καταπονήσεις
Απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή στον καθαρισμό, τη συντήρηση και τη φύλαξη
5. Τρόποι Κατασκευής Υπνόσακων
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι κατασκευής υπνόσακων οι οποίοι εξαρτώνται κυρίως από το υλικό γέμισης που θα χρησιμοποιηθεί. Ο τρόπος κατασκευής ουσιαστικά αφορά τον τρόπο με τον οποίο το υλικό γέμισης θα σταθεροποιηθεί μέσα στον υπνόσακο δημιουργώντας ένα ομοιόμορφο στρώμα μόνωσης. Ο στόχος είναι το υλικό γέμισης να έχει το ίδιο πάχος παντού, να μην υπάρχουν ψυχρά σημεία στη μόνωση και να παραμένει στη θέση του ακόμα και μετά από πολλές χρήσεις και πλυσίματα.
Οι υπνόσακοι με συνθετικό υλικό συνήθως κατασκευάζονται με έναν από τους 2 παρακάτω τρόπους.
5.1 Κατασκευή σε στρώσεις (shingles) Το συνθετικό υλικό κόβεται σε λωρίδες ή φύλλα και ράβεται στο εξωτερικό και εσωτερικό ύφασμα του υπνόσακου. Για να μην υπάρχουν ψυχρά σημεία στη μόνωση, η κάθε λωρίδα ή φύλλο αλληλοκαλύπτει ένα μέρος της επόμενης λωρίδας ή φύλλου, όπως περίπου τα κεραμίδια σε μια στέγη.
5.2 Κατασκευή ασύμμετρη (offset) Στην κατασκευή αυτή υπάρχουν 2 στρώματα συνθετικού υλικού τα οποία ράβονται το ένα πάνω στο άλλο με τέτοιο τρόπο ώστε οι ραφές να μην αλληλοκαλύπτονται για να μην δημιουργούνται ψυχρά σημεία (cold spots). Είναι απλή αλλά πολύ αποτελεσματική μέθοδος κατασκευής.
Οι υπνόσακοι με πούπουλα συνήθως κατασκευάζονται με έναν από τους 2 παρακάτω τρόπους.
5.3 Κατασκευή σε θύλακες (box) Τα πούπουλα βρίσκονται μέσα σε μικρούς θύλακες, οι οποίοι ράβονται μεταξύ τους έτσι ώστε να μην μετακινούνται τα πούπουλα μέσα σε αυτούς. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται ενιαίο μονωτικό στρώμα σε όλη την επιφάνεια του υπνόσακου. Όσο πιο πολλούς θύλακες έχει ο υπνόσακος τόσο λιγότερο μετακινούνται τα πούπουλα εσωτερικά, αλλά και τόσο μεγαλύτερο βάρος έχει ο υπνόσακος. Ο τρόπος αυτός κατασκευής ελαχιστοποιεί τα ψυχρά σημεία.
5.4 Κατασκευή με ραφές (sewn-through) Τα πούπουλα στην περίπτωση αυτή δεν βρίσκονται σε μικρούς θύλακες αλλά κατευθείαν στα σημεία ραφής. Έχει το πλεονέκτημα ότι μειώνεται πολύ το βάρος του υπνόσακου, αλλά το μειονέκτημα είναι ότι εμφανίζονται ψυχρά σημεία στις ραφές και ότι σταδιακά τα πούπουλα φεύγουν μέσα από αυτές. Στο παρακάτω σχήμα φαίνεται με το μπλε βέλος το ψυχρό σημείο που δημιουργείται σε αυτού του είδους την κατασκευή.
6. Χαρακτηριστικά Υπνόσακων
6.1 Κουκούλα Η κουκούλα συγκρατεί ένα μεγάλο μέρος της θερμότητας του σώματος που αλλιώς θα χανόταν από το κεφάλι. Είναι χρήσιμη όχι μόνο στο κρύο αλλά και σε περιπτώσεις που κοιμάστε εκτός σκηνής όπου μπορεί να φυσάει πολύ και να "σηκώνεται" άμμος ή χώματα. Προτιμήστε την αν σας αρέσει το χειμερινό κάμπινγκ ή κατασκηνώνετε solo σε αιώρα.
6.2 Κουνουπιέρα Μερικοί καλοκαιρινοί υπνόσακοι έχουν ενσωματωμένη κουνουπιέρα στο ύψος του κεφαλιού. Είναι χρήσιμη όταν υπάρχουν πολλά κουνούπια στο χώρο, ειδικά όταν κοιμάστε εκτός σκηνής (π.χ. στην παραλία) και χρειάζεστε προστασία από έντομα και ζωύφια. Επίσης, είναι χρήσιμη κατά τη διάρκεια της μέρας, καθώς εξασφαλίζει ότι δε θα μπει κάτι μέσα στον υπνόσακο.
6.3 Εξωτερικό ύφασμα Συνήθως το εξωτερικό ύφασμα των υπνόσακων είναι πολυεστέρας σε διάφορες μορφές. Ο πολυεστέρας Ripstop είναι η πιο συνηθισμένη εξωτερική επένδυση που προστατεύει από γρατσουνιές, καταπονήσεις και υγρασία. Μερικοί υπνόσακοι έχουν υποστεί αδιαβροχοποίηση εξωτερικά για καλύτερη αντιμετώπιση της υγρασίας.
6.4 Εσωτερικό ύφασμα Το εσωτερικό ύφασμα μπορεί να είναι από βαμβάκι ή μαλακό πολυεστέρα, τα οποία δημιουργούν και τα δύο μια ευχάριστη αίσθηση. Το βαμβάκι έχει το αρνητικό ότι απορροφάει την υγρασία και δεν συνιστάται σε κρύες συνθήκες. Τα σύγχρονα πολυεστερικά υφάσματα έχουν πολύ καλή αίσθηση και στεγνώνουν γρήγορα αν βραχούν ή αν υπάρχει πολύ υγρασία.
6.5 Αριστερό ή δεξί φερμουάρ Αρκετοί κατασκευαστές υπνόσακων πλέον τοποθετούν το φερμουάρ δεξιά ή αριστερά. Το φερμουάρ θεωρείται ότι είναι αριστερά όταν είστε ξαπλωμένος ανάσκελα στον υπνόσακο και το φερμουάρ είναι στο αριστερό σας χέρι. Οι υπνόσακοι με αριστερά φερμουάρ είναι οι πιο συνηθισμένοι γιατί βολεύουν τους δεξιόχειρες. Ρωτήστε μας αν είστε αριστερόχειρας και επιθυμείτε κάποιον συγκεκριμένο υπνόσακο με δεξί φερμουάρ.
6.6 Διπλό φερμουάρ Το διπλό φερμουάρ βολεύει όταν χρειάζεται αερισμός π.χ. στα πόδια αλλά όχι ψηλά στον κορμό. Μπορείτε να ανοίξετε το φερμουάρ από τη μέση και κάτω, αλλά ο υπνόσακος να παραμείνει κλειστός από τη μέση και πάνω. Προσφέρει καλύτερη λειτουργικότητα και ευελιξία ανάλογα με τις επιθυμίες του χρήστη.
6.7 Μόνωση κατά μήκος του φερμουάρ Η εσωτερική μόνωση κατά μήκος του φερμουάρ περιορίζει τις απώλειες θερμότητας μέσα από το φερμουάρ και διατρέχει όλον τον υπνόσακο κατά μήκος. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα μακρόστενο κομμάτι υφάσματος γεμισμένο με μόνωση, το οποίο ακολουθεί το φερμουάρ του υπνόσακου από την μέσα πλευρά.
6.8 Μόνωση περιμετρικά της κουκούλας Η μόνωση αυτή είναι τοποθετημένη σε ημικυκλική διάταξη, όπως ακριβώς η κουκούλα και περιορίζει τις απώλειες θερμότητας από το κεφάλι και το λαιμό σας. Συνήθως έχει ένα κορδόνι για να μπορείτε να ρυθμίσετε ακριβώς πόσο σφιχτή θα είναι.
6.9 Εσωτερική τσέπη Η εσωτερική τσέπη βρίσκεται συνήθως στο ύψος του στήθους και είναι χρήσιμη για να βάλετε το πορτοφόλι σας, το κινητό σας ή κάτι άλλο που δεν θέλετε να αφήσετε εκτεθειμένο καθώς κοιμάστε. Στην εσωτερική τσέπη μπορείτε επίσης να βάλετε το φακό κεφαλής σας, ώστε να μπορείτε εύκολα να φωτίσετε αν για παράδειγμα θέλετε να σηκωθείτε το βράδυ.
6.10 Εσωτερικός οδηγός φερμουάρ Ο εσωτερικός οδηγός κατά μήκος του φερμουάρ διευκολύνει την κίνηση του φερμουάρ και αποτρέπει να πιαστεί το ύφασμα του υπνόσακου όταν αυτό κινείται. Είναι αρκετά συνηθισμένος σε παιδικούς υπνόσακους, γιατί κάνει πιο εύκολη την λειτουργία του φερμουάρ.
6.11 Σάκος συμπίεσης Οι περισσότεροι σάκοι μεταφοράς υπνόσακων έχουν ιμάντες συμπίεσης που βοηθάνε να μειώσετε τον όγκο του υπνόσακου κατά τη μεταφορά του. Έτσι είναι πιο εύκολο να τον βάλετε στο σακίδιο ή στις αποσκευές σας. Μετά την μεταφορά μην αφήνετε τον υπνόσακο συμπιεσμένο: χαλαρώστε τους ιμάντες συμπίεσης του σάκου όσο πιο πολύ γίνεται. Μην περιμένετε ότι ο σάκος συμπίεσης θα μειώσει τον όγκο του υπνόσακου στο μισό, αλλά ένα 10-20% περίπου.
Ας παρουσιάσουμε σε αυτό το νήμα τον εξοπλισμό μας και τις εμπειρίες μας
